Wanneer twee of meer landen een handelsovereenkomst sluiten, verminderen ze formeel handelsbelemmeringen of heffen ze onderling op. Deze overeenkomsten kunnen worden geclassificeerd op basis van het aantal partners, zoals bilateraal en multilateraal; of door niveau van economische integratie, zoals vrijhandelszone, douane-unie en economische unie.
Bilaterale handelsovereenkomsten
Een bilaterale handelsovereenkomst komt tot stand wanneer twee landen of handelsblokken handelsbelemmeringen voor bepaalde goederen en diensten verlagen of volledig verwijderen. De Verenigde Staten hebben bijvoorbeeld vanaf 2015 bilaterale vrijhandelsovereenkomsten met een aantal landen. Een dergelijke overeenkomst, met Australië, werd in 2004 ondertekend en trad in 2005 in werking.. Dit AUSFTA-pact elimineert tarieven voor een scala aan export en import van landbouwproducten en textielproducten tussen de Verenigde Staten en Australië.
Zoals het geval is met China en de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen, kunnen een land en een handelsblok ook een bilateraal handelsverdrag treffen. De ASEAN-China Vrijhandelszone werd in 2002 ondertekend en in 2005 geïmplementeerd, waardoor een vrijhandelszone ontstond tussen China en de ASEAN-landen.
Multilaterale handelsovereenkomsten
Een multilaterale handelsovereenkomst omvat verschillende landen. De Noord-Amerikaanse handelsovereenkomst is een bekend voorbeeld van een multilateraal verdrag. Ondertekend in 1992 en geïmplementeerd in 1994, staat NAFTA de VS, Mexico en Canada toe om vrijelijk verschillende goederen te wisselen zonder te worden geconfronteerd met export- of importtarieven. Onder dit verdrag worden ook belemmeringen voor investeringen geëlimineerd. Andere voorbeelden van multilaterale overeenkomsten zijn ASEAN en de Handelsovereenkomst Azië-Stille Oceaanof APTA.
Douane en Economische Unies
Een douane-unie wordt gevormd wanneer leden van een regionaal handelsblok overeenkomen om een gemeenschappelijk tarief op invoer uit externe landen vast te stellen. Een beroemd voorbeeld van een douane-unie is de Europeese Unie. Hoewel de handel tussen de EU-lidstaten grotendeels vrij van rechten is, wordt alle invoer uit de rest van de wereld onderworpen aan een gemeenschappelijk tarief.
De EU is ook een voorbeeld van een economische unie. Economische unies worden gevormd wanneer twee of meer landen overeenkomen om het vrije verkeer van niet alleen goederen en diensten toe te staan, maar ook productiefactoren zoals kapitaal en arbeid. De deelnemende landen delen ook een gemeenschappelijk monetair, sociaal en fiscaal beleid.
Multilaterale verdragen en douane- en economische unies zijn typisch regionale overeenkomsten. Dat wil zeggen, partners worden gevonden binnen hetzelfde geografische gebied.
Speciale handelsovereenkomsten
Landen, met name de ontwikkelde landen, kunnen speciale handelsprogramma's opzetten om andere doelen te bereiken dan alleen het vergemakkelijken van handel. De Amerikaanse African Growth and Opportunity Act, bijvoorbeeld, is bedoeld om bepaalde landen in sub-Sahara Afrika aan te moedigen om bepaalde producten belastingvrij naar de VS te exporteren. Met deze wet beoogt de VS de economische en diplomatieke betrekkingen met de Afrikaanse landen te verbeteren en hen te helpen meer economische ontwikkeling en groei te realiseren.
