Een monopolie heeft betrekking op een zakelijke entiteit die in de praktijk een bepaalde markt controleert. Sinds de introductie van antitrustwetten in de jaren 1930, heeft de federale overheid zich in het algemeen tegen monopolies gekeerd. De overheid beschermt en beheert echter ook specifieke markten. Dit lijkt hypocriet, maar daar zijn goede redenen voor.
Wat is een overheidsmonopolie?
Wanneer de overheid een monopolie binnen een markt toestaat of creëert, is dat in wezen een overheidsmonopolie. De overheid is direct of indirect de enige aanbieder van een noodzakelijke dienst of product en andere concurrentie is niet toegestaan. In essentie creëren regeringen monopolies om de prijzen van dergelijke voorzieningen binnen het bereik van alle consumenten te houden.
Wanneer de overheid een privéentiteit toestaat om deze macht te hebben, wordt dit een door de overheid verleend monopolie genoemd, maar is vaak ook een natuurlijk monopolie. Veel elektriciteits- en waterbedrijven zijn voorbeelden van dit alternatief. Natuurlijke monopolies ontstaan vaak door de zeldzaamheid van een materiaal dat wordt gebruikt in de productie of door hoge productiekosten, wat een natuurlijk gebrek aan concurrentie veroorzaakt. Net als bij overheidsmonopolies, is het doel van het toestaan van door de overheid toegekende of natuurlijke monopolies deels om kosten te reguleren binnen betaalbare niveaus en om groei en ontwikkeling te beheersen. Ter vergelijking: denk aan nutsbedrijven die opereren als monopolies met expliciete overheidssancties tegenover kabelbedrijven en internetproviders die functionele monopolies worden door fusies of geografische segmentatie. De consumentenprijsindex van elk van de laatstgenoemde 2 sectoren kan sterk variëren of sterk stijgen als gevolg van een gebrek aan overheidsregulering of controle.
Een overheidsmonopolie kan op elk niveau van de overheid zijn, van nationaal tot het stedelijk of speciaal districtsniveau. Het enige onderscheid in naam om het niveau van jurisdictie te bepalen, is meestal nationaal, regionaal of lokaal (dat wil zeggen een nationaal monopolie of lokaal monopolie).
Overheidsmonopolies die we elke dag gebruiken
Sommige functies, afhankelijk van het land, blijven onder de standaardcontrole van de overheid. In Duitsland bijvoorbeeld zijn de postdienst en de treindienst nationale overheidstransacties. In Nigeria is het landtelefoonsysteem eigendom van en wordt beheerd door de overheid.
In de Verenigde Staten wordt de postdienst volledig door de overheid geëxploiteerd. Dit hoeft echter niet per se een monopolie te creëren. De verzending van de VS kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd via FedEx, DHL of UPS. De US Postal Service domineert momenteel dus niet de markt. Aan de andere kant is het Duitse openbare treinsysteem volledig door de overheid bestuurd; er zijn geen privé concurrenten. Dat is een echt monopolie.
Waarom een overheidsmonopolie hebben? Het Scandinavische voorbeeld
Vaak worden overheidsmonopolies gecreëerd om een openbare dienst te garanderen of om het publiek te beschermen tegen schade. In Scandinavische landen zijn alcohol en alcoholgebruik ernstige zorgen. Om de schade veroorzaakt door alcoholisme te beheersen, met name met betrekking tot gezondheid en autorijden, staat de overheid alleen alcoholverkoop toe via winkels in de overheid. De prijzen worden hoog gehouden en het gekochte bedrag is beperkt. Het is duidelijk dat de regering heeft beweerd een monopolie te hebben met als doel de gezondheid van mensen te beschermen.
Waarom een monopolie hebben? Het Canadese voorbeeld
In Canada is het gezondheidszorgsysteem door de overheid gecontroleerd. Concurrentie is niet toegestaan en de industrieën die wel bestaan, zijn door de overheid goedgekeurde monopolies. De bedoeling is ervoor te zorgen dat iedereen een bepaalde standaard van gezondheidszorg ontvangt. Hoewel het systeem goed is voor veel mensen die basiszorg nodig hebben, krijgen degenen die speciale zorg nodig hebben niet de beste behandeling zoals ze zouden kunnen in een competitieve markt. Maar de Canadese overheid is van mening dat de meerderheid van het programma profiteert.
Waarom overheidsmonopolies een slecht idee zijn
Oppositie tegenover overheidsmonopolies heeft de neiging zich te concentreren op de overheidssubsidies. Het is in wezen voorstander van het ene bedrijf boven het andere versus het creëren van een ander overheidsprogramma. Het nadeel van het begunstigen van een bedrijf is dat het een inefficiënte levering van een dienst of product creëert. Het favoriete bedrijf heeft geen prikkel om te verbeteren; de winsten worden gegarandeerd door de overheid. Als gevolg hiervan is er geen echte klantenservice of kwaliteitsborging. Ter vergelijking: concurrentie dwingt bedrijven om de beste te blijven of marktaandeel te verliezen, wat op zijn beurt wordt verondersteld beter te zijn voor de klant.
Een werk in uitvoering
Overheidsmonopolies bestaan omdat sommige diensten voor iedereen moeten bestaan, omdat hun beschikbaarheid niet onderhevig is aan marktwerking of de mogelijkheid om te betalen. Andere redenen zijn het beschermen van het openbaar welzijn. Subsidiëring van een favoriete onderneming leidt echter tot inefficiëntie en kan het risico met zich brengen dat een inferieur product of een dienst voor alle klanten wordt geproduceerd. Er is geen perfect antwoord op het probleem; overheidsmonopolies zullen een werk in uitvoering blijven, onder voorbehoud van politieke en publieke belangen.
